De Grote Sint-Martinuskerk in Keulen

Hoewel niet de oudste of belangrijkste, is de Grote Sint-Martinuskerk wel een van de meest in het oog springende kerken van Keulen. Vooral de massieve vierkante toren met de vier hoektorentjes is herkenbaar. De kerk staat midden in de Altstadt van Keulen, meteen aan de rivier de Rijn. Het is een van de 12 romaanse kerken van van de stad.

De Grote Sint-Martinuskerk, foto door Hendryk Schäfer (onder CC BY 2.0)

In dit artikel beschrijf ik de bezienswaardigheden van de kerk voor je. Daarna lees je meer over de geschiedenis en onderaan volgt een kaart en praktische informatie zoals de openingstijden.

Milieusticker nodig?

Met de auto naar Keulen? Denk er dan aan dat een milieusticker verplicht is. Je kunt de sticker als je deze nog niet hebt via dit bestelformulier aanvragen en toegestuurd krijgen (hier voor Belgische bezoekers).

Wat is er te doen en te zien?

Door de locatie tussen de Rijn en de Alte Markt in, is de Grote Sint-Martinuskerk een toeristische trekpleister die je moeilijk over het hoofd kunt zien. De kerk is gebouwd in de romaanse stijl die in de 11e en 12e eeuw populair was in Europa, en het koor en de zijschepen vormen net als bij de Heilige Maria in het Capitool een klaverblad. Ook heeft de kerk dikke muren, kleine ramen en veel ronde bogen die typisch zijn voor deze bouwstijl. De kerk is van oost naar west 50 meter lang, het middenschip is 10 meter breed en het klaverblad 27 meter.

De kerk van dichtbij, foto door Boom Boom (onder CC BY 2.0)

Toch kent de Grote Sint-Martinuskerk een aantal uitzonderingen op de romaanse bouwstijl. De 75 meter hoge toren werd bijvoorbeeld pas gebouwd rond 1450 en kent duidelijke gotische elementen, waaronder de vier spitse hoektorens. De toren is in tegenstelling tot die van de iets naar het noorden gelegen Dom van Keulen niet voor toeristen toegankelijk.

Eenmaal binnenin de kerk is de stijl weer typisch romaans met kale muren en weinig versieringen. Door beschadigingen tijdens de Tweede Wereldoorlog is veel van het oorspronkelijke interieur verloren gegaan, maar toch kun je een aantal bewaard gebleven of later verzamelde relikwieën bekijken. Erg bekend is de Kreuzigungsgruppe, bestaande uit beelden van Jezus, Maria en de apostel Johannes. Ze werden rond 1500 door Tilman van der Burch gemaakt. De Grablegungsgruppe is een andere groep beelden van dezelfde beeldhouwer die de begrafenis van Jezus uitbeeldt. Andere hoogtepunten zijn het beeld van de heilige Eliphius van Rampillon uit de 12e, een met waterlelies en leeuwenkoppen versierde doopvont uit de 13e, en een beschilderd drieluik uit de 16e eeuw. In de crypte kun je tenslotte oude Romeinse fundamenten bekijken die tevoorschijn kwamen tijdens een opgraving in 1965.

Binnenin de kerk, © Raimond Spekking / CC BY-SA 4.0 (via Wikimedia Commons)

Geschiedenis Grote Sint-Martinuskerk in Keulen

Voor zover historici wisten te achterhalen, werd de eerste versie van de Grote Sint-Martinuskerk gebouwd tussen de 7e en de 9e eeuw. Dit verklaart ook de vernoeming naar Sint Martinus van Tours die toen een van de populairste heiligen in Europa was. Deze kerk werd gebouwd op Romeinse fundamenten die vandaag de dag nog in de crypte te bekijken zijn. Het stond in die tijd op een eilandje in de rivier en was de stiftkerk van een niet meer bestaande Benedictijner abdij.

Romeinse fundamenten, © Raimond Spekking / CC BY-SA 3.0 (via Wikimedia Commons)

In 1150 werd een groot deel van het centrum van Keulen door brand verwoest, waaronder ook deze vroege kerk. In de daaropvolgende jaren werd de kerk herbouwd in de dan geldende romaanse stijl. Hoewel pas in 1240 voltooid, werd de nieuwe kerk al in 1172 ingewijd door aartsbisschop Filips I van Heinsberg. Deze kerk is dezelfde die er tegenwoordig nog altijd staat, de vele verbouwingen en restauraties door de eeuwen heen niet meegerekend.

De Grote Sint-Martinuskerk deed daarna eeuwenlang dienst als stiftkerk, maar in 1707 werden de inmiddels vervallen abdijgebouwen gesloopt. Nog een eeuw later, tijdens de Franse bezetting van Keulen, hield het klooster als religieuze orde op te bestaan. De kerk werd vervolgens omgevormd tot een parochiekerk voor de inwoners van de stad. In de Tweede Wereldoorlog raakte de kerk zwaar beschadigd en na de oorlog werd ook de parochie weer opgeheven. Tijdens de geallieerde bombardementen was het overgrote deel van kerkleden namelijk om het leven gekomen.

Een grondige restauratie volgde tussen 1965 en 1985, waarbij vooral werd teruggegrepen naar de romaanse stijl van de middeleeuwen. Barokke en neoklassieke verbouwingen uit latere eeuwen werden ongedaan gemaakt. Sinds 2009, toen de kerk in handen kwam van Monastieke Gemeenschappen van Jeruzalem, doet de Grote Sint-Martinuskerk weer dienst als een kloosterkerk.

Bereikbaarheid Grote Sint-Martinuskerk

De Grote Sint-Martinuskerk ligt midden in de Altstadt van Keulen en bijna meteen aan de Rijn. De kerk is eenvoudig te bereiken door de Stadtbahn te nemen naar station Rathaus op lijn 5. Dit is meteen onder de Alte Markt en het historische stadhuis van Keulen. Vanaf hier kun je via een passage het pleintje ten westen van de kerk bereiken. In plaats van de metro te nemen, kun je het vanaf Köln Hauptbahnhof ook vrij eenvoudig aflopen. Volg simpelweg het park langs de Rijn.

Rijd je met de auto naar Keulen, dan kun je de parkeergarage Groß St. Martin net enkele straten naar het noorden vinden. Denk er wel aan dat je een milieusticker moet kopen om Keulen in te mogen rijden.

Algemene informatie

• Naam in het Duits: Groß Sankt Martin
• Adres: Groß St. Martin 9, Keulen
• Openingstijden: maandag gesloten, dinsdag tot en met zaterdag van 9:30 tot 19:30, zondag van 13:00 tot 19:15
• Toegangsprijs: gratis toegankelijk
• Aanbevolen tijdsbestek: anderhalf uur
• Website: jerusalem.cef.fr

Wil je meer weten over de kerken van Keulen. Bekijk dan mijn artikel over de 12 romaanse kerken of dat over de Dom van Keulen. Bekijk tenslotte ook eens het overzicht van alle bezienswaardigheden in de stad.

Met de trein naar Keulen?

De hogesnelheidstrein is een comfortabele en betaalbare manier Keulen te bereiken. Prijzen beginnen al vanaf €19 via NS International, waarbij je ook nog eens op ieder station in Nederland kunt opstappen!