Het NS-Documentatiecentrum (EL-DE-Haus)

Ben je geïnteresseerd in de sombere maar toch fascinerende geschiedenis van het nationaalsocialisme in Keulen? Dan is het NS-Documentatiecentrum een aanrader. Dit onderzoekscentrum en museum is gevestigd in het EL-DE-Haus, het voormalige hoofdkwartier van de Keulse Gestapo. Naast beruchte martelkerkers vind je hier informatie over het alledaagse leven in Keulen gedurende de nazitijd.

NS-Documentatiecentrum, foto door A. Savin (onder CC BY-SA 3.0)

Ik heb in dit artikel een overzicht geschreven van wat je in het museum kunt verwachten. Onderaan vind je een handige kaart met informatie over de bereikbaarheid met het openbaar vervoer en waar in de buurt je kunt parkeren.

Milieusticker nodig?

Met de auto naar Keulen? Denk er dan aan dat een milieusticker verplicht is. Je kunt de sticker als je deze nog niet hebt via dit bestelformulier aanvragen en toegestuurd krijgen (hier voor Belgische bezoekers).

Wat is er te doen en te zien?

Het NS-Documentatiecentrum is zowel een onderzoekscentrum als een museum. Het museum zal voor de meeste bezoekers de moeite het meeste waard zijn. De permanente tentoonstelling, Keulen tijdens het nationaalsocialisme, geeft een uitstekend beeld van het leven in de stad in de jaren dat de nazi’s aan de macht waren. Er wordt vanzelfsprekend aandacht besteed aan de oorlog, racistische vervolging en de volkerenmoord op joden en zigeuners. Ook het leven van jongeren, godsdienst en propaganda komen echter aan bod. Een groot deel van de collectie bestaat uit interessante foto’s, historische affiches, dagboeken, brieven en verslagen van ooggetuigen.

Het hoogtepunt wordt gevormd door de 10 cellen die de Gestapo, de Duitse geheime politie, liet aanleggen in de kelder van het gebouw. Het waren krijgsgevangenen, dwangarbeiders en politieke tegenstanders die hier opgesloten, gemarteld en vermoord werden. Tot ver in de omliggende straten was het ijselijke geschreeuw vanuit deze kerkers te horen. De bekendste gevangene die het overleefd heeft was Konrad Adenauer, de voormalige burgemeester van Keulen en latere bondskanselier van West-Duitsland. De kelder is tegenwoordig te bezichtigen, waarbij vooral de door gevangenen achtergelaten opschriften en tekeningen op de muren van de cellen de aandacht trekken. Ook de grauwe muren en de zware, massieve deuren maken indruk.

De beruchte kelders, foto door Andrew and Annemarie (onder CC BY-SA 2.0)

Het NS-Documentatiecentrum omvat ook nog het binnenhof dat door de Gestapo werd gebruikt als een executieplaats. De rest van het gebouw doet vandaag de dag echter dienst als een onderzoekscentrum met een uitgebreide bibliotheek. Hier worden voordrachten, lezingen, workshops en zelfs congressen georganiseerd. Voor scholen en studenten zijn er nog speciale programma’s inclusief rondleidingen, maar voor de gewone toerist is het onderzoekscentrum minder interessant. In het museumgedeelte is genoeg te zien om je een goede indruk te geven van hoe het er in Keulen tijdens het nationaalsocialisme aan toe ging.

Geschiedenis van het EL-DE Haus in Keulen

Het EL-DE-Haus, zoals het gebouw heet en wat uitgesproken wordt als de letters “L” en “D”, ontleent zijn naam aan Leopold Dahmen. Dit was de Keulse zakenman en goudhandelaar die het gebouw in 1935 liet bouwen. Nog voor de voltooiing ervan werd hij echter gedwongen het aan de Gestapo te verhuren, die het gedurende de nazitijd in gebruik had. Het was een van de weinige gebouwen die tijdens de Tweede Oorlog niet door bommen van de geallieerden werd getroffen.

Het was dit EL-DE-Haus dat in 1981 door het stadsbestuur van Keulen werd gekozen om het pas opgerichte onderzoekscentrum over het nationaalsocialisme in te huisvesten. Een flinke uitbreiding volgde in 1997, toen de tentoonstelling over het leven in Keulen tijdens de nazitijd werd opgezet. Tegenwoordig vormt deze tentoonstelling samen met de voormalige kerkers van de Gestapo het populaire museum van het centrum.

Bereikbaarheid NS-Documentatiecentrum

Het NS-Documentatiecentrum is gevestigd aan de Appellhofplatz 23-25. De eenvoudigste methode om het centrum te bereiken is door de Stadtbahn te nemen naar de Appellhofplatz op lijnen 3, 4, 5, 16 en 18. Kom je met de trein naar Keulen, dan kun je op het hoofdstation van de stad eenvoudig overstappen. Vanaf de uitgang van het ondergrondse station is het vervolgens slechts 50 meter naar het NS-Documentatiecentrum op de hoek van de straat. Volg hiervoor de Appellhofplatz naar het noorden.

Zoek je een parkeerplaats in de buurt? Dan is parkeergarage DuMont Carré ongeveer 100 meter naar het zuiden de beste optie. In het artikel over parkeren in Keulen lees je meer over de openingstijden en kosten van de parkeergarage.

Algemene informatie

• Naam in het Duits: NS-Dokumentationszentrum der Stadt Köln
• Adres: Appellhofplatz 23-25, Keulen
• Openingstijden: dinsdag tot en met vrijdag van 10:00 tot 18:00; iedere eerste donderdag van de maand tot 22:00; in het weekend en op feestdagen van 11:00 tot 18:00
• Toegangsprijs: €4,50 per persoon, scholieren gratis
• Aanbevolen tijdsbestek: twee uur voor het museumgedeelte
• Website: museenkoeln.de

De andere musea van Keulen zijn een stuk minder zwaarmoedig. Bekijk hier mijn overzicht van musea in Keulen om een indruk te krijgen wat de stad nog meer biedt op cultureel gebied.

Met de trein naar Keulen?

De hogesnelheidstrein is een comfortabele en betaalbare manier Keulen te bereiken. Prijzen beginnen al vanaf €19 via NS International, waarbij je ook nog eens op ieder station in Nederland kunt opstappen!